Morskie zasoby genetyczne w prawie międzynarodowym
"Monografia dr Konrada Jana Marciniaka podejmuje ważny, a
na gruncie polskiej nauki prawa międzynarodowego niemal całkowicie "dziewiczy"
temat. (...) Przez wiele lat głębokie wody Oceanu Światowego traktowano jako
przestrzenie pozbawione życia. Zmiana nastąpiła dopiero w XX wieku, a badania
ekosystemów głębokiego dna mórz i oceanów rozpoczęło się w latach
siedemdziesiątych. (...) Obecną sytuację morskich zasobów genetycznych przedstawia
Autor z punktu widzenia konwencji o prawie morza i konwencji o różnorodności
biologicznej."
z recenzji rozprawy doktorskiej prof. dr. hab. Janusza Symonidesa
"Wyjątkowo trafny wybór tematu, ogólna koncepcja
pracy, przyjęty sposób argumentowania o ocen, jak też analizy szczegółowe rozwijane w
kolejnych rozdziałach zasługują na uznanie. Rozprawa stanowi znaczny wkład w rozwój
nauki prawa międzynarodowego, ponieważ dostrzega nowe wyzwania i wnosi wiele
oryginalnych ustaleń do zasobu wiedzy."
z recenzji rozprawy doktorskiej prof. dr. hab. Zdzisława
Brodeckiego
Przedmowa
Wykaz skrótów
Bibliografia
Wstęp
1. Przedmiot pracy i główne motywy jej powstania
2. Zarys podstawowych kontrowersji na forum ONZ dotyczących statusu prawnego morskich
zasobów genetycznych znajdujących się poza granicami jurysdykcji państw
2.1. Nieformalny proces konsultacyjny dotyczący oceanów i prawa morza
2.2. Grupa robocza ds. badania zachowania i zrównoważonego wykorzystania morskiej różnorodności
biologicznej poza granicami jurysdykcji państw
2.3. Komitet Przygotowawczy ds. wypracowania międzynarodowego, wiążącego prawnie
instrumentu w ramach UNCLOS
2.4. Rezolucje "Oceany i prawo morza" Zgromadzenia Ogólnego Narodów
Zjednoczonych
2.5. Uwagi końcowe
3. Cele, podstawowe tezy pracy oraz jej struktura
4. Tytuł pracy, metodyka badań oraz stan badań przedmiotu podejmowanego w pracy
Rozdział 1. Morskie zasoby genetyczne - perspektywy pozaprawne
1.1. Morskie zasoby genetyczne i bioróżnorodność morska - charakterystyka z punktu
widzenia nauk przyrodniczych
1.1.1. Zagadnienia wstępne
1.1.2. Strefy morskie a różnorodność biologiczna
1.1.3. Charakterystyka podstawowych formacji geologicznych dna morskiego i współegzystujących
z nimi ekosystemów morskich
1.1.3.1. Kominy hydrotermalne
1.1.3.2. Góry podwodne
1.1.3.3. Wypływy oceaniczne
1.1.3.4. Rafy koralowe głębin (zimnych wód)
1.1.3.5. Gąbki morskie
1.1.4. Uwagi końcowe dotyczące bioróżnorodności morskiej wokół wybranych formacji
geologicznych
1.2. Morskie zasoby genetyczne i bioróżnorodność morska -znaczenie dla nauki i
możliwe zastosowania gospodarcze
1.2.1. Zainteresowanie świata nauki
1.2.2. Biotechnologia morska
1.2.3. Zastosowania farmaceutyczne
1.2.4. Zastosowania w przemyśle kosmetycznym
1.2.5. Inne zastosowania przemysłowe
1.2.6. Zastosowania związane z żywnością
Rozdział 2. Morskie zasoby genetyczne - perspektywa prawnomiędzynarodowa
2.1. Bioróżnorodność morska i morskie zasoby genetyczne - charakterystyka z punktu
widzenia prawa międzynarodowego
2.1.1. Uwagi terminologiczne: "środowisko", "bioróżnorodność",
"zasoby naturalne" i "zasoby genetyczne"
2.1.2. Różnorodność biologiczna w prawie międzynarodowym. Definicja, rozwój i
podstawy filozoficznoprawne
2.1.2.1. Zagadnienia wstępne
2.1.2.2. Filozoficzne podstawy ochrony bioróżnorodności
2.1.2.3. Rozwój międzynarodowego prawa różnorodności biologicznej
2.1.2.3.1. Rys historyczny
2.1.2.3.2. Metodologia ochrony bioróżnorodności
2.1.2.4. Morska różnorodność biologiczna. Cechy specyficzne
2.1.3. Zasoby genetyczne w prawie międzynarodowym - kwestie definicyjne
2.1.3.1. Zasoby genetyczne w Konwencji o różnorodności biologicznej
2.1.3.2. Zasoby genetyczne w Konwencji NZ o prawie morza
2.1.3.3. Roślinne zasoby genetyczne
2.1.3.4. Zwierzęce zasoby genetyczne
2.1.4. Morskie zasoby genetyczne - definicja i znaczenie
2.1.4.1. Morskie zasoby genetyczne a organizmy genetycznie zmodyfikowane
2.2. Charakterystyka podstawowych źródeł prawa
2.2.1. Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza
2.2.1.1. Ogólna charakterystyka Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza i umów
wykonawczych
2.2.1.2. Podstawowe założenia Konwencji o prawie morza
2.2.2. Konwencja o różnorodności biologicznej
2.2.2.1. Ogólna charakterystyka Konwencji o różnorodności biologicznej i umów
wykonawczych
2.2.2.1.1. Protokół kartageński o bezpieczeństwie biologicznym
2.2.2.1.1.1. Protokół Uzupełniający z Nagoi - Kuala Lumpur w sprawie
odpowiedzialności i zadośćuczynienia za szkody
2.2.2.1.2. Protokół z Nagoi dotyczący dostępu do zasobów genetycznych oraz uczciwego
i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z ich wykorzystania 2.2.2.2.
Terytorialny zakres jurysdykcyjny Konwencji o różnorodności biologicznej
2.2.2.2.1. Stanowisko organu pomocniczego ds. zapewnienia doradztwa naukowego,
technicznego i technologicznego CBD
2.2.2.2.2. Stanowisko Konferencji Stron CBD
2.2.3. Konkluzje dotyczące podstawowych założeń i terytorialnego zakresu stosowania
Konwencji o prawie morza i Konwencji o różnorodności biologicznej
2.2.4. Relacje prawne pomiędzy Konwencją o prawie morza a Konwencją o różnorodności
biologicznej
2.2.4.1. Zastosowanie prawa traktatów do Konwencji o prawie morza oraz Konwencji o różnorodności
biologicznej
2.2.4.2. Analiza relacji prawnej pomiędzy UNCLOS a CBD
2.2.4.3. Konkluzje w zakresie relacji normatywnych między UNCLOS a CBD
Rozdział 3. Morskie badania naukowe a poszukiwania biologiczne
3.1. Charakterystyka poszukiwań biologicznych
3.1.1. Cel bioposzukiwań
3.1.2. Sposób prowadzenia poszukiwań biologicznych
3.1.3. Wpływ bioposzukiwań na środowisko morskie
3.1.4. Próba definicji "bioposzukiwań"
3.2. Morskie badania naukowe a poszukiwania biologiczne: wzajemna relacja
3.2.1. Morskie badania naukowe w Konwencji o prawie morza: charakterystyka
3.2.1.1. Analiza postanowień Konwencji o prawie morza
3.2.1.2. Travaux preparatoires Konwencji o prawie morza dotyczące morskich badań
naukowych
3.2.2. Wnioski: relacja pomiędzy bioposzukiwaniami a morskimi badaniami naukowymi
3.3. Morskie badania naukowe (bioposzukiwania) a ochrona bioróżnorodności morskiej
Rozdział 4. Status prawny morskich zasobów genetycznych w strefach znajdujących
się w granicach jurysdykcji państw
4.1. Status prawny morskich zasobów genetycznych w wodach wewnętrznych, archipelagowych
i morzu terytorialnym
4.1.1. Zakres uprawnień państwa nadbrzeżnego
4.1.1.1. Zasada stałej suwerenności państw w odniesieniu do zasobów naturalnych
4.1.1.2. Morskie zasoby genetyczne wód wewnętrznych i archipelagowych oraz morza
terytorialnego
4.2. Status prawny morskich zasobów genetycznych w wyłącznej strefie ekonomicznej i
szelfie kontynentalnym
4.2.1. Zakres uprawnień państwa nadbrzeżnego w odniesieniu do morskich zasobów
genetycznych wyłącznej strefy ekonomicznej
4.2.2. Zakres uprawnień państwa nadbrzeżnego w relacji do morskich zasobów
genetycznych szelfu kontynentalnego
4.2.2.1. Gatunki osiadłe a reżim szelfu kontynentalnego
4.2.2.2. Morskie zasoby genetyczne na szelfie kontynentalnym rozciągającym się poza 200
mil morskich
4.2.3. Relacje prawne pomiędzy wyłączną strefą ekonomiczną a szelfem kontynentalnym
i różnice w regulacji żywych zasobów naturalnych w obu strefach morskich
4.3. Prawa i obowiązki państwa nadbrzeżnego związane z ochroną bioróżnorodności
morskiej
4.4. Morskie badania naukowe, poszukiwania biologiczne, zasady dostępu i wymiany
korzyści oraz transfer technologii
4.4.1. Morskie badania naukowe/bioposzukiwania w strefach morskich znajdujących się w
granicach jurysdykcji państw
4.4.2. Zasady dostępu do morskich zasobów genetycznych wynikające z Konwencji o różnorodności
biologicznej a przepisy Konwencji o prawie morza dotyczące morskich badań naukowych
4.4.3. Uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści oraz transfer technologii
4.5. Konkluzje
Rozdział 5. Status prawny morskich zasobów genetycznych w strefach znajdujących
się poza granicami jurysdykcji państw: morze otwarte
5.1. Uwagi ogólne dotyczące wolności mórz przed wejściem w życie Konwencji o prawie
morza
5.1.1. Hugo Grotius i "Marę liberum"
5.1.2. Wolność mórz w Konwencjach genewskich z 1958 r
5.2. Morskie zasoby genetyczne i wolność morza otwartego w konwencji o prawie morza
5.3. Prawa i obowiązki państw związane z ochroną bioróżnorodności morza otwartego
5.3.1. Zachowanie i gospodarowanie żywymi zasobami morza otwartego
5.3.1.1. Uwagi w związku z Umową z 1995 r
5.3.2. Inne uregulowania dotyczące zachowania i gospodarowania żywymi zasobami morza
otwartego
5.3.3. Wymogi związane z ochroną środowiska morskiego i bioróżnorodności morskiej
5.4. Morskie badania naukowe i poszukiwania biologiczne na morzu otwartym a ochrona
morskich zasobów genetycznych
5.5. Wnioski: status prawny morskich zasobów genetycznych w morzu otwartym
Rozdział 6. Status prawny morskich zasobów genetycznych w strefach znajdujących
się poza granicami jurysdykcji państw
6.1. Okres poprzedzający iii konferencję o prawie morza. Rozwój koncepcji Obszaru i
wspólnego dziedzictwa ludzkości
6.1.1. Tło problemu
6.1.2. Arvid Pardo i jego koncepcja wspólnego dziedzictwa ludzkości
6.1.3. Komitet ds. pokojowego wykorzystania dna mórz i oceanów poza granicami
jurysdykcji państw, lata 1969-1973
6.1.3.1. Deklaracja zasad z 1970 r
6.2. Analiza podstawowych uregulowań prawnych dotyczących Obszaru oraz jego zasobów
6.2.1. Kwestie definicyjne: "zasoby" oraz "działalność w Obszarze"
6.2.1.1. Prace przygotowawcze dotyczące wybranych przepisów Konwencji o prawie morza mających
znaczenie dla definicji "zasobów" oraz "działalności w Obszarze"
6.2.1.2. Uwagi dotyczące Porozumienia z 1994 r
6.2.2. Wnioski dotyczące pojęcia "zasobów" Obszaru
6.3. Czy morskie zasoby genetyczne stanowią wspólne dziedzictwo ludzkości?
6.3.1. Podstawowe uregulowania Konwencji o prawie morza dotyczące wspólnego dziedzictwa
ludzkości
6.3.2. Główne elementy koncepcji wspólnego dziedzictwa ludzkości w UNCLOS
6.3.2.1. Brak możliwości zawłaszczenia Obszaru i jego zasobów oraz ich przeznaczenie
dla ludzkości jako całości
6.3.3. Główne argumenty uznające MGRs za wspólne dziedzictwo ludzkości oraz
kontrargumentacja
6.3.3.1. "Obszar" i jego "zasoby"
6.3.3.1.1. Prace przygotowawcze dotyczące sformułowania "Obszar i jego zasoby"
6.3.3.2. Zasoby Obszaru i gatunki osiadłe
6.3.4. Wnioski
6.4. Międzynarodowa Organizacja Dna Morskiego a morskie zasoby genetyczne: ochrona bioróżnorodności
morskiej Obszaru
6.4.1. Uwagi ogólne dotyczące ochrony bioróżnorodności Obszaru
6.4.2. Ogólne uregulowania dotyczące kompetencji MODM
6.4.3. Kompetencje MODM w zakresie ochrony środowiska morskiego a morskie zasoby
genetyczne
6.4.4. Kodeks wydobywczy MODM
6.5. Morskie badania naukowe i poszukiwania biologiczne w Obszarze
6.6. Konkluzje
Rozdział 7. Status prawny morskich zasobów genetycznychw strefach znajdujących
się poza granicami jurysdykcji państw: wnioski
7.1. Delimitacja morza otwartego i obszaru
7.2. Wnioski: status prawny morskich zasobów genetycznych poza granicami jurysdykcji państw
Zakończenie
1. Wnioski de lege lata
2. Wnioski de lege ferenda
Indeks rzeczowy
474 strony, Format: 20.6x14.2, oprawa miękka
