|
ANTYSTROFA DIALEKTYKI TEORIA RETORYCZNA BARTŁOMIEJA KECKERMANNA
RYCZEK W. wydawnictwo: WYD UMK, 2016, wydanie Icena netto: 52.79 Twoja cena 50,15 zł + 5% vat - dodaj do koszyka Antystrofa dialektyki
Teoria retoryczna Bartłomieja Keckermanna
Głównym celem książki jest rekonstrukcja teorii retorycznej, wyłożonej przez
Bartłomieja Keckermanna (1572–1609), profesora filozofii w Gdańskim Gimnazjum
Akademickim, w obszernym traktacie pod tytułem System retoryki (Systema rhetoricae, Hanau
1608). Opierając się na przejrzystej metodzie, u której podstaw leżała zasada
podziału dychotomicznego, wywiedziona wprost z pism logicznych Arystotelesa (Organonu),
Keckermann przeprowadził systematyzację sztuki przemawiania. Dzięki twórczemu
wykorzystaniu koncepcji Stagiryty, Cycerona i Kwintyliana, a także współczesnych sobie
teoretyków wymowy, głównie Rudolfa Agricoli, Erazma z Rotterdamu, Filipa Melanchtona i
Piotra Ramusa, stworzył on summę renesansowej wiedzy o retoryce.
Retoryka ujmowana paradoksalnie (oksymoronicznie) jako antystrofa dialektyki,
ukazująca się nam w figuratywnym przebraniu wiernej służebnicy albo nieodłącznej,
choć często niepożądanej, towarzyszki logiki (filozofii), została skrojona na miarę
ludzkich zdolności i słabości. Jako względnie autonomiczna forma racjonalności (a
więc zgodnie z intencją Arystotelesa) i model dyskursywności zbudowany wokół
amplifikacji i figuratywności (czyli zgodnie z koncepcją Keckermanna) stanowi apologię
niemal powszechnej niekonkluzywności dyskursu, sprzeciwu wobec supremacji intelektu w
dziedzinie praktyk sensotwórczych i zgody na brak ostatecznego wyjaśnienia. Mimo tego ma
być ona lekarstwem uśmierzającym chroniczną niepewność poznania i środkiem
przynoszącym wytchnienie podczas gorączkowego poszukiwania sensu. Dlatego w zależności
od potrzeb chwili i celu perswazji retoryka staje się lekarką serc i dusz ludzkich, twórczynią
zmysłowych i wielobarwnych obrazów rzeczywistości, a także rewelatorką prawd
doskonale już znanych. Za każdym razem zjawia się przed nami pod postacią figury
przekształcającej prostą mowę litery w wieloznaczną sekwencję znaków, symboli i
obrazów. Przemawiając we własnym imieniu na gruncie teorii wymowy (nawet tej
najbardziej metodycznej i usystematyzowanej), retoryka nie może mówić inaczej, jak
tylko retorycznie, ożywiając zastygłe w dyskursie toposy i budząc uśpione w języku
figury.
Wprowadzenie / 11
Rozdział 1. W stronę systemu / 19
System retoryki / 26
Kłopoty z antystrofą / 46
Intelekt i afekty / 64
Blask wymowy / 78
Rozdział 2. Inwencja retoryczna / 83
Retoryka aplikacji / 90
Toposy i topika / 111
Retoryczne miejsca i okolice / 117
Topika logiczna / 126
Potrzeba eksplikacji / 136
Argument z retoryki / 146
Potęga amplifikacji / 159
Otwarta dłoń / 166
Patos i emfaza / 184
Rozdział 3. Ekonomia dyskursu / 197
Porządek i struktura / 206
Części mowy / 213
Początek i koniec / 229
Rozdział 4. Między literą a figurą / 247
Narzędzie retoryczne / 255
Słowa i figury / 272
Nauka o tropach / 289
Metafora: perspektywizm oglądu / 314
Metonimia: redukcja semantyczna / 325
Synekdocha: reprezentacja całości / 338
Ironia: dialektyka różnicy / 348
Język figuratywny / 359
Figury ironii / 373
Sentencje i formuły / 388
Parezja: granice figuratywności / 400
Rozdział 5. Topografie pamięci / 417
Sztuka zapamiętywania / 423
Mnemonika: (kon)tekst(y) pamięci / 441
Rozdział 6. Akcja oratorska / 463
Głos: ożywianie słów / 481
Gest: figuratywność ciała / 488
Zakończenie / 501
Aneks. List Keckermanna do studentów wymowy
(4 kwietnia 1605 roku) / 509
Wykaz skrótów / 535
Bibliografia / 537
Summary / 569
Indeks osobowy / 57
600 stron, Format: 15.5x21.5, oprawa twarda z obwolutą
Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy pocztą e-mail lub telefonicznie, czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub
anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.
|