Geneza i doktrynalny charakter kataryzmu francuskiego XII-XIV w.
Książka porusza fundamentalne kwestie genezy oraz charakteru i ewolucji doktryny
francuskiego kataryzmu w kontekście coraz bardziej popularnej interpretacji
dekonstrukcjonistycznej, negującej zarówno wschodnie korzenie kataryzmu i jego związki
z wcześniejszymi wschodnimi herezjami – bogomilizmem i paulicjanizmem, jak i
dualistyczny charakter jego doktryny, co w skrajnej postaci prowadzi do konkluzji, że
coś takiego jak zorganizowana herezja katarska nigdy nie istniało. W związku z tą
rewolucyjną zmianą w postrzeganiu herezji katarskiej niniejsza książka podejmuje
dyskusję z podstawowymi założeniami nowej interpretacji, konfrontując je z szerokim
materiałem źródłowym, dotyczącym zarówno francuskiego, jak i włoskiego czy
niemieckiego kataryzmu, a także wschodnich herezji dualistycznych – bogomilizmu i
paulicjanizmu. Pierwsza część analizuje kwestię genezy i wczesnej historii kataryzmu
francuskiego, ukazując, że w świetle dostępnych materiałów źródłowych wciąż nie
ma najmniejszych podstaw, aby wątpić w jego wschodnią genezę i przede wszystkim w
kluczowy wpływ bogomilizmu na jego powstanie. Część druga – na podstawie analizy źródeł
o proweniencji zarówno katolickiej, jak i katarskiej – przekonuje, że dualizm,
zakorzeniony głęboko we wcześniejszych koncepcjach bogomilskich, odgrywał główną
rolę w doktrynach katarskich doskonałych.
Wstęp. Kontrowersje wokół genezy i doktrynalnego charakteru kataryzmu w
historiografii 9
Część I. Geneza kataryzmu francuskiego
I.1. „Manichejscy” heretycy XI wieku. Ewangeliczni reformatorzy czy protokatarzy? 37
I.2. Problem genezy kataryzmu w świetle źródeł 87
I.2.1. Geneza kataryzmu według relacji Tractatus de hereticis 87
I.2.2. Sporna kwestia katarskiego synodu w Saint-Félix-de-Caraman (rok 1167) 139
Podsumowanie 160
Część II. Doktrynalny charakter kataryzmu francuskiego
II.1. Kontekst historyczny 172
II.2. Wczesna doktryna kataryzmu francuskiego (od początku XII wieku do 1167 roku) 193
II.3. Doktrynalne znaczenie synodu w Saint-Félix-de-Caraman (rok 1167) 212
II.4. Doktryna czasów wielkich summ (1167–1229) 228
II.5. Teologia katarska w Traktacie manichejskim 290
II.6. Charakter doktrynalny kataryzmu francuskiego – wnioski 313
II.7. Doktryna katarska w okresie pokrucjatowym. Kataryzm ludowy 326
II.8. Ewolucja doktryny katarskiej – wnioski 391
Zakończenie 395
Bibliografia 409
Summary 427
430 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka