Znaki (nie)pamięci
Teoria i praktyka upamiętniania w Polsce
Najczęściej historię traktuje się jako domenę działalności ekspertów –
historyków, zaś pamięć jako wytwór wspólnot pamięci. Ta ostatnia może obejmować
pamięć rodzinną, czy komunikacyjną, jak i pamięć społeczności lokalnych,
regionalnych czy narodowych. W tym drugim przypadku stanowi ona podstawę do
kształtowania się tożsamości grupowej, ale może również być wykorzystywana do
legitymizacji porządku politycznego. Wówczas często staje się polem walki
ideologicznej.
Już wstępny przegląd treści prezentowanej tutaj książki wskazuje na
wielopłaszczyznowość zagadnień związanych z (nie)pamięcią zbiorową i jej znakami w
przestrzeni. Poczynając od rozważań teoretycznych mających na celu określenie zakresu
i pola działań po studia przypadku skupiające się na performatywnym wymiarze pamięci
zbiorowej – na uczestnikach rytuałów pamięci od grup rekonstruktorskich, poprzez
młodzież dbającą o miejsca pamięci i świadków historii po rowerzystów budujących
tor dla rowerów górskich na Kopcu Powstania Warszawskiego. Innym – niezbędnym
wymiarem badań nad pamięcią zbiorową jest badanie pamięci miejsc, a więc w wąskim
znaczeniu tego terminu – historii upamiętnień w krajobrazie kulturowym kraju.
Mamy nadzieję, że książka ta zainteresuje naukowców, studentów jak i pasjonatów
interesujących się przeszłością i podchodzących do niej z wielu różnych
perspektyw: historycznej, kulturoznawczej, antropologicznej, etnologicznej i
socjologicznej.
Wstęp
Część I - Teoria i definicje
Upamiętnienie jako forma praktyki kulturowej
Wojciech Burszta
Pojęcia traumy i pseudopamięci w studiach pamięcioznawczych
Łukasz Skoczylas
Czy Zagłada jest naszą historią?
Jolanta Ambrosewicz-Jacobs
(Anty)pomniki jako przedstawienia (nie)pamięci w mieście
Natalia Krzyżanowska
Rzeźba społeczna jako forma scalania zaburzonych przestrzeni
Łukasz Strzelczyk
„Mądra pamięć” czyli esej o zbliżeniu historii i pamięci
Tomasz Ceran
Część II – Studia przypadku: ludzie
Pamięć, joga i górskie rowery
Jacek Wajszczak
Czy pamiętamy i jak pamiętamy? Zbrodnia w Karolewie (wrzesień-grudzień 1939) w
pamięci bliskich ofiar i lokalnej społeczności
Izabela Mazanowska
Konfrontacja pamięci indywidualnej i społecznej z doświadczeniem miejsca
pamięci i Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie
Agnieszka Praga
Resocjalizacja przez pamięć. Studium przypadku Młodzieżowego Ośrodka
Wychowawczego w Kamionku Wielkim
Wirginia Węglińska
Niewidzialne uczynić widzialnym. Projekt „Stutthof. Nowy wymiar”
Piotr Chruścielski
Część III – Studia przypadku: miejsca
„Stutthof oboczyć muszę…”. Pamięć o KL Stutthof w pierwszych latach
po wyzwoleniu (1945-1949). Między pamięcią ocalonego a praktyka urzędnika
Marcin Owsiński
Dzieje niepamięci. Powojenne losy byłego majątku w Chełmnie nad Nerem
Andrzej Grzegorczyk, Małgorzata Grzanka
Polityka niepamiętania. Ślady Litzmannstadt Getto w powojennej historii
łódzkich Bałut
Błażej Ciarkowski
Żwirowisko – miejsce pamięci Polaków z Zaolzia. Studium przypadku
Sylwia Grudzień
Park im. G. Manitiusa w Poznaniu: przemiany przestrzeni dawnych cmentarzy
ewangelickich a odbiór społeczny „niespójnego” dziedzictwa kulturowego
Joanna Wałkowska
Bibliografia
Noty o autorach
256 stron, Format: 15.0x23.5cm, oprawa miękka