Montaż, uruchamianie i konserwacja instalacji, maszyn i urządzeń elektrycznych
Kwalifikacja EE.05
Podręcznik Część 1
Podręcznik opracowany zgodnie z nową podstawą programową kształcenia w zawodzie
technik elektryk z 2017 roku!
Podręcznik niezbędny w nauce zawodu technik elektryk. Obejmuje materiał z zakresu
kwalifikacji EE.05. Montaż, uruchamianie i konserwacja instalacji, maszyn i urządzeń
elektrycznych i stanowi podstawowe źródło wiedzy w przygotowaniach do egzaminu
zawodowego.
Część pierwsza publikacji przedstawia wiadomości i kształtuje umiejętności
praktyczne związane z budową i konserwacją maszyn i urządzeń elektrycznych.
Dokładnie omówiono w niej wszystkie zagadnienia, których znajomość obowiązuje
kandydata do zawodu – od ochrony przeciwporażeniowej po budowę, rodzaj i zastosowanie
maszyn i urządzeń elektrycznych.
Godne zaufania kompendium aktualnej wiedzy – jego autorzy są twórcami publikacji
zawodowych i doświadczonymi nauczycielami przedmiotów z branży elektronicznej,
informatycznej i elektrycznej.
I. Podstawowe wiadomości dotyczące maszyn elektrycznych
1.1 Rodzaje i klasyfikacja maszyn elektrycznych 10
1.2 Rodzaje pracy 12
1.3 Temperatura otoczenia i przyrost temperatury 15
1.4 Zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym . 16
1.5 Zakłócenia radioelektryczne . 18
II. Maszyny prądu stałego
2.1 Pojęcie i klasyfikacja maszyn prądu stałego 20
2.2 Zasada działania maszyny prądu stałego . 22
2.3 Budowa maszyny prądu stałego . 28
2.4 Podstawowe wielkości maszyn prądu stałego – tabliczka znamionowa, tabliczka
zaciskowa maszyny . 33
2.5 Uzwojenia maszyn prądu stałego 36
2.6 Obwód magnetyczny maszyn prądu stałego . 39
2.7 Silniki prądu stałego . 42
2.8 Prądnice prądu stałego . 46
2.9 Typowe uszkodzenia maszyn elektrycznych prądu stałego . 50
III. Transformatory
3.1 Pojęcie i klasyfikacja transformatorów 54
3.2 Zasada działania transformatora 56
3.3 Podstawowe wielkości charakteryzujące transformatory . 58
3.4 Budowa transformatora 62
3.5 Stany pracy transformatora 64
3.5.1. Stan jałowy transformatora 64
3.5.2. Stan obciążenia transformatora 66
3.5.3. Stan zwarcia transformatora 70
3.5.4. Charakterystyki transformatora . 72
3.5.5. Praca równoległa transformatorów . 75
3.6 Transformatory energetyczne 78
3.7 Transformatory specjalne . 82
3.7.1. Autotransformator 82
3.7.2. Przekładniki 84
3.7.3. Transformator do zmiany liczby faz . 86
3.7.4. Transformator spawalniczy . 86
3.7.4.1. Konserwacja elektrycznych spawarek i zgrzewarek 87
3.7.5. Transformatory stosowane w układach elektronicznych i automatyki
. 92
3.8 Typowe uszkodzenia transformatorów 93
IV. Maszyny synchroniczne
4.1 Pojęcie maszyny synchronicznej i klasyfikacja maszyn synchronicznych 98
4.2 Budowa maszyny synchronicznej 100
4.3 Zasada działania maszyny synchronicznej 102
4.4 Praca maszyny synchronicznej 103
4.4.1. Bieg jałowy maszyny synchronicznej 103
4.4.2. Stan zwarcia maszyny synchronicznej 104
4.4.3. Stan obciążenia maszyny synchronicznej – charakterystyka zewnętrzna
i regulacyjna maszyny synchronicznej . 105
4.4.4. Podstawowe parametry maszyn synchronicznych . 108
4.5 Praca równoległa prądnic synchronicznych 113
4.6 Silnik synchroniczny . 116
4.7 Maszyny synchroniczne specjalne . 119
4.8 Typowe uszkodzenia maszyn synchronicznych . 125
V. Maszyny indukcyjne
5.1 Pojęcie i klasyfikacja maszyn indukcyjnych 130
5.2 Budowa maszyn indukcyjnych . 131
5.3 Zasada działania maszyny indukcyjnej . 136
5.4 Podstawowe parametry maszyny indukcyjnej 138
5.4.1. Parametry maszyn indukcyjnych umieszczane na tabliczkach
znamionowych 138
5.4.2. Zależności stosowane w obliczeniach silników indukcyjnych 139
5.4.3. Tabliczka zaciskowa 141
5.5 Stany pracy maszyny indukcyjnej 143
5.6 Schemat zastępczy maszyny indukcyjnej 147
5.7 Właściwości maszyny indukcyjnej . 149
5.7.1. Moc i moment elektromagnetyczny maszyny indukcyjnej . 149
5.7.2. Zależność momentu od poślizgu 150
5.7.3. Bilans mocy czynnej w maszynie indukcyjnej . 151
5.8 Praca silnikowa maszyny indukcyjnej . 154
5.8.1. Bieg jałowy silnika 154
5.8.2. Stan zwarcia silnika indukcyjnego 155
5.8.3. Stan obciążenia silnika indukcyjnego . 155
5.8.4. Praca silnika indukcyjnego przy zasilaniu jednofazowym 157
5.8.5. Praca silnika indukcyjnego trójfazowego przy połączeniu w
gwiazdę i w trójkąt 158
5.9 Użytkowanie silników indukcyjnych . 160
5.9.1. Rozruch silników indukcyjnych 160
5.9.2. Hamowanie . 163
5.9.3. Regulacja prędkości obrotowej 165
5.9.4. Zmiana kierunku wirowania . 168
5.10 Typowe uszkodzenia trójfazowych silników indukcyjnych 169
5.11 Typowe uszkodzenia jednofazowych silników indukcyjnych 177
VI. Maszyny komutatorowe prądu zmiennego
6.1 Jednofazowe silniki komutatorowe szeregowe . 184
6.2 Komutacja silników jednofazowych . 187
6.3 Straty w silnikach jednofazowych 190
6.4 Praca jednofazowego silnika komutatorowego . 192
6.5 Jednofazowe silniki komutatorowe repulsyjne . 194
6.6 Trójfazowe maszyny komutatorowe 197
6.7 Komutacja wielofazowych maszyn komutatorowych . 204
6.8 Typowe uszkodzenia jednofazowych silników komutatorowych prądu zmiennego 206
VII. Elektryczne maszynowe elementy automatyki
7.1 Elektryczne maszynowe elementy automatyki . 210
VIII. Zasady montażu układów sterowania i zabezpieczeń maszyn elektrycznych
8.1 Układy sterowania maszyn i urządzeń elektrycznych 216
8.2 Montaż układów sterowania maszyn i urządzeń elektrycznych 238
8.3 Zabezpieczenia maszyn i urządzeń elektrycznych . 245
8.4 Montaż zabezpieczeń maszyn i urządzeń elektrycznych . 269
8.5 Narzędzia do montażu maszyn i urządzeń . 278
8.6 Zasady montażu maszyn i urządzeń elektrycznych . 283
IX. Inne urządzenia elektryczne
9.1 Urządzenia elektrotermiczne . 286
9.2 Konserwacja urządzeń elektrotermicznych . 291
9.3 Urządzenia do kompensacji mocy biernej 296
9.4 Konserwacja baterii kondensatorów do kompensacji mocy biernej 302
9.5 Zespoły prądotwórcze . 304
9.6 Konserwacja zespołów prądotwórczych 315
9.7 Zasilacze bezprzewodowe – UPS . 317
9.8 Konserwacja układów zasilania gwarantowanego z zasilaczami UPS 322
9.9 Akumulatory – baterie stacjonarne 323
9.10 Konserwacja urządzeń prostownikowych i akumulatorów 331
9.10.1. Konserwacja i eksploatacja akumulatorów . 331
9.10.2. Konserwacja i eksploatacja urządzeń prostownikowych 334
9.11 Urządzenia oświetleniowe 337
9.12 Konserwacja urządzeń oświetleniowych . 345
9.13 Elektronarzędzia 348
9.14 Konserwacja elektronarzędzi 354
9.15 Urządzenia fotowoltaiczne . 355
9.16 Konserwacja urządzeń fotowoltaicznych . 359
9.17 Odbiorniki elektryczne gospodarstw domowych 361
9.18 Konserwacja odbiorników elektrycznych gospodarstw domowych (sprzętu AGD) . 369
9.19 Urządzenia energoelektroniczne . 370
9.20 Konserwacja urządzeń energoelektronicznych . 374
9.21 Urządzenia przeznaczone do pracy w strefach zagrożonych wybuchem . 377
9.22 Konserwacja maszyn i urządzeń elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
. 386
9.23 Konserwacja urządzeń dźwigowych 387
9.24 Przewody i kable elektroenergetyczne . 394
X. Organizacja procesu napraw maszyn elektrycznych
10.1 Dokumentacja techniczna maszyn i urządzeń elektrycznych . 402
10.2 Rodzaje napraw maszyn elektrycznych . 404
10.3 Przestrzeganie zasad bhp podczas napraw maszyn elektrycznych . 405
10.4 Części zamienne maszyn elektrycznych . 407
10.4.1. Części zamienne do maszyn elektrycznych 407
10.4.2. Części zamienne urządzeń do elektrycznych (elektronarzędzia,
AGD) 413
10.5 Materiały stosowane podczas napraw maszyn elektrycznych 416
10.5.1. Materiały przewodzące . 416
10.5.2. Materiały izolacyjne 418
10.5.3. Materiały pomocnicze . 424
XI. Technologia napraw maszyn elektrycznych
11.1 Czynności przygotowawcze 426
11.1.1. Zasady demontażu maszyn 426
11.1.2. Odwzorowanie uzwojenia naprawianej maszyny . 427
11.1.3. Usuwanie zniszczonych uzwojeń 428
11.1.4. Zdejmowanie łożysk i przewietrzników 429
11.2 Uzwajanie stojanów 430
11.2.1. Wykonywanie uzwojeń skupionych . 430
11.2.2. Izolowanie żłobków stojana . 432
11.2.3. Wykonywanie uzwojeń rozłożonych 432
11.3 Uzwajanie wirników . 438
11.3.1. Izolowanie wirników . 438
11.3.2. Sposoby układania uzwojeń w żłobkach . 439
11.3.3. Sposoby wykonywania uzwojeń . 445
11.3.4. Prace wykończeniowe . 447
11.3.5. Naprawa uzwojeń klatkowych 450
11.4 Impregnowanie uzwojeń 453
11.4.1. Wiadomości ogólne . 453
11.4.2. Przygotowanie lakieru 455
11.4.3. Impregnacja próżniowa 455
11.4.4. Impregnacja przez zanurzenie 457
11.4.5. Lakierowanie powierzchniowe . 458
11.4.6. Impregnacja uzwojeń wirników żywicami epoksydowymi 459
11.5 Obróbka komutatorów 461
11.5.1. Obróbka wstępna 461
11.5.2. Wycięcie izolacji międzywycinkowej . 462
11.5.3. Obróbka wykańczająca 464
11.6 Wyważanie wirników 467
11.6.1. Przyczyny powstawania niewyważenia i zasady wyważania 467
11.6.2. Kryteria wyważania . 469
11.6.3. Sposoby wyważania dynamicznego . 470
11.7 Szczotkotrzymacze i szczotki . 471
11.7.1. Budowa szczotkotrzymaczy 471
11.7.2. Wymiary szczotek i oprawek szczotkowych 472
11.7.3. Rodzaje szczotek i sposób doprowadzenia prądu . 473
11.7.4. Zasady doboru szczotek 474
11.7.5. Docisk szczotek do komutatora . 474
11.7.6. Docieranie szczotek 474
11.8 Kontrola napraw uszkodzonych zespołów 476
11.8.1. Wprowadzenie . 476
11.8.2. Wykrywanie zwarć i przerw w uzwojonym stojanie i wirniku . 477
11.8.3. Sposoby wykrywania uszkodzeń wirników klatkowych 479
11.8.4. Wykrywanie zwarć w komutatorze . 480
11.8.5. Wykrywanie zwarć międzyzwojowych w cewkach 481
11.8.6. Sprawdzanie właściwego połączenia cewek bocznikowych 481
11.8.7. Wykrywanie zwarć międzyzwojowych przed przylutowaniem i po
przylutowaniu zezwojów do komutatora 481
11.8.8. Sprawdzanie prawidłowości połączenia zezwojów z komutatorem
. 482
11.8.9. Połączenie początku pierwszego zezwoju z komutatorem . 482
11.8.10. Sprawdzanie rezystancji wirnika 483
11.8.11. Sprawdzanie biegunowości uzwojeń stojana .
484
11.8.12. Wykrywanie grup z odwróconymi zezwojami . 484
11.8.13. Kontrola prawidłowości połączenia początków i końców uzwojeń
485
11.8.14. Kontrola połączenia początków i końców uzwojeń dla właściwego kierunku
wirowania 486
11.8.15. Kontrola rezystancji uzwojeń stojana 486
11.9 Montaż naprawionych maszyn 488
XII. Konserwacja, oględziny i pomiary maszyn elektrycznych
12.1 Konserwacja maszyn elektrycznych 494
12.2 Oględziny maszyn elektrycznych 497
12.3 Przyrządy i urządzenia kontrolno-pomiarowe 500
12.4 Dobór układów pomiarowych 504
12.5 Pomiary elektryczne oraz próby maszyn elektrycznych 508
12.5.1. Próba biegu jałowego 508
12.5.2. Próba zwarcia 509
12.5.3. Próba nagrzewania przy bezpośrednim obciążeniu 510
12.5.4. Próba obciążenia 511
12.5.5. Próba przeciążalności 512
12.5.6. Próba komutacji 512
12.5.7. Próba wytrzymałości mechanicznej przy zwiększonej prędkości obrotowej
513
12.5.8. Próba odporności na wilgoć 513
12.5.9. Pomiary parametrów maszyn i urządzeń elektrycznych 513
12.5.9.1. Pomiar rezystancji izolacji uzwojeń 513
12.5.9.2. Pomiar prądu upływowego 518
12.5.9.3. Pomiar rezystancji uzwojeń 519
12.5.9.4. Pomiar prędkości obrotowej 521
Załączniki 525
Literatura
566
568 stron, Format: 17.0x24.5cm, oprawa miękk
