English version

• polskie
podział tematyczny
 
• anglojęzyczne
podział tematyczny
 
Newsletter:

• Zamów informacje o nowościach z wybranego tematu
 
Informacje:

• o księgarni

• koszty wysyłki

• kontakt

• Cookies na stronie

Luka w prawie

Istota zjawiska oraz jego znaczenie dla prawa administracyjnego

Na gruncie polskiej nauki prawa administracyjnego pojęcie luki w prawie jest rzadko używane, traktowane nieraz z obawą. Niektórzy nawet negują a limine jego przydatność w tej dziedzinie prawa, powołując się w szczególności na zasadę legalności, zgodnie z którą administracja powinna działać na podstawie prawa, tj. ma swoim działaniem wykonywać (wypełniać, realizować, stosować) prawo – a nie je tworzyć (wypełniając jego rzekome luki). Niniejsza praca próbuje udowodnić tezę inaczej sformułowaną: że nauka prawa administracyjnego, a w ślad za nią również praktyka administracyjna i judykatura mogą (a nawet powinny) przedmiotowe pojęcie lepiej wykorzystać, poznając w pierwszej kolejności istotę zjawiska, które ono opisuje (w tym istotę kontrowersji, jakie przedmiotowe pojęcie wciąż wywołuje).

Książka wyjaśnia, w jaki sposób pojęcie luki w prawie mogłoby w demokratycznym państwie prawnym przysłużyć się do zagwarantowania należytej ochrony interesów jednostki (czy szerzej - podmiotów administrowanych) w pewnych trudnych sytuacjach, w których zasada legalności najprościej mówiąc - niedomaga. Chodzi o przypadki, w których - wobec rozmaitych niedociągnięć i błędów aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń itp.) obywatele mogą zasadnie odczuwać niepewność co do swojej sytuacji prawnej. Przedmiotowa niepewność rodzi bowiem - jak udowodnia przedmiotowa praca - określone oczekiwanie, zasługujące na ochronę prawną w prawie administracyjnym. W niniejszej pracy opisano również to, jak - dzięki pojęciu luki w prawie - można budować (w tzw. trudnych, precedensowych przypadkach stosowania prawa administracyjnego) prawdziwe relacje zaufania pomiędzy administracją a podmiotami faktycznie poddanymi jej władztwu. Pozwala tej spojrzeć inaczej na „mechanikę” działania prawa w przestrzeni luki, a to dzięki podjętym rozważaniom filozoficznoprawnym, zaprezentowanym zwłaszcza w końcowej części pracy.

A zatem - czym w ogóle jest luka w prawie? Jakie warto mieć wobec niej przekonania? Jak to narzędzie teoretyczne spożytkować w praktyce i jakie znacznie mu nadać we własnym życiu? – to jedne z wielu pytań podejmowanych w niniejszej publikacji. Dzięki temu może ona z powodzeniem zainteresować nie tylko gremia naukowców czy osoby profesjonalnie zajmujące się prawem administracyjnym (jak pracownicy administracji publicznej czy sędziowie sądów administracyjnych), ale i inne osoby, na których życie prawo (zawierające „luki”) realnie oddziałuje i które w związku z tym poszukują własnej odpowiedzi na pytanie – co można i co należy zrobić, aby to „niepewne” prawo (a konkretnie: niepewne prawo administracyjne) nie powodowało w życiu prawnym negatywnych skutków, tj. by w podobnych przypadkach nadal mogło pozostawać ideą, która ludzi łączy, a nie dzieli.

Wykaz skrótów
Bibliografia

Wstęp
I. Uzasadnienie wyboru tematyki badawczej
1. "Magia terminów mglistych"
2. Kryzys prawa administracyjnego?
II. Przedmiot, cele i główne założenia pracy
III. Metodologia pracy
IV. Systematyka pracy

Część I. Próba opisania istoty luki w prawie - podejście fenomenologiczne
1.1. Potoczne znaczenie pojęcia luki jako punkt wyjścia do badań
1.2. Luka w prawie jako metafora
1.3. Luka w prawie jako droga do poznania obiektywnego prawa
1.4. Czy luka w prawie może zanegować wartość litery prawa?
1.5. Funkcja luki w prawie
1.6. Swoistość kontekstu dostrzegania luki w prawie
1.6.1. Luka a system prawa
1.6.2. Przestrzeń prawna w ujęciu F. Longchampsa jako zakładana perspektywa badawcza
1.6.3. Wartości życia prawnego jako "detektory" luk w prawie
1.6.4. Mechanika działania prawa w przestrzeń luki
1.7. Wnioski. Luka w prawie jako trudny przypadek "niepewnego prawa"

Część II. Obraz luki w prawie z perspektywy teoretycznoprawnej
2.1. Wybrane teorie na temat luk w prawie
2.1.1. Luki pozorne i luki rzeczywiste w ujęciu E. Zitelmanna
2.1.2. Luka jako "poczucie braku" w teorii S. Rundsteina
2.1.3. Luki w "Czystej teorii prawa" H. Kelsena
2.1.4. Istota luki w prawie w ujęciu M. Honzatki
2.1.5. Luki aksjologiczne, logiczne i konstrukcyjne w teorii Z. Ziembińskiego
2.1.6. Teoria J. Nowackiego - luka jako ocena (extra, intra, contra legem)
2.1.7. Rozumienie pojęcia analogii legis w teorii J. Nowackiego
2.1.8. Teoria J. Wróblewskiego
2.1.9. Teoria Ch. Perelmana
2.1.10. Luki "fenomenologiczne" i inne wybrane typologie luk w prawie
2.2. Rodzaje przypadków określanych mianem "luki w prawie"
2.2.1. Luka w prawie w ujęciu szerokim
2.2.2. Luki "czysto subiektywne" - aksjologiczne (niby-luki)
2.2.3. Luki ujawniające pozór prawa (luki contra legem)
2.2.4. Luki wynikające ze sprzeczności norm
2.2.5. Luki w procesie wykładni (luki intra legem)
2.2.6. Luki ujawniające błąd prawa (luki extra legem: obiektywne i obiektywno-subiektywne)
2.2.7. Odróżnienie tzw. luk konstrukcyjnych (obiektywnych) od kwestii zaniechania prawodawczego (tzw. "pionowej" luki w prawie)
2.2.8. Typologie luk a przestrzeń prawna
2.3. Rzeczywiste dylematy związane z dostrzeganiem luk w prawie. Istota luki w prawie
2.4. Analogia a usuwanie luk
2.5. Luka jako zmiana ilościowa prawa
2.6. Luka w prawie - luka w systemie prawa
2.7. Podsumowanie. Koncepcja luki w prawie (luka a norma dopełniająca system prawa, luka a prawo do błędu, luka a nadużycie prawa)

Część III. Obraz luki w prawie z perspektywy nauki prawa administracyjnego
3.1. Prawo administracyjne jako specyficzny kontekst dla luki w prawie
3.1.1. Dualizm: prawo publiczne - prawo prywatne
3.1.2. Służba publiczna jako kryterium wyodrębnienia prawa administracyjnego
3.1.3. Wartości jako siły spajające system prawa administracyjnego
3.2. Przestrzenie występowania luk w prawie administracyjnym
3.2.1. Luki subiektywno-obiektywne (między systemami prawa). Przykładowe problemy tzw. pogranicza prawa administracyjnego
3.2.2. Luki w systemie prawa administracyjnego
3.3. Teorie luk w prawie formułowane z perspektywy nauki prawa administracyjnego
3.3.1. Uwagi wstępne. Kierunki dogmatycznych badań nad luką w prawie w nauce prawa karnego i prawa cywilnego
3.3.2. Problem dopuszczalności analogicznego stosowania przepisów prawa cywilnego w prawie administracyjnym w literaturze międzywojennej
3.3.3. Przegląd teorii luk w prawie podatkowym - okres międzywojenny
3.3.4. Analogia i luki w prawie podatkowym w ujęciu współczesnej doktryny
3.3.5. Teoria luk E. Smoktunowicza. Analogia w prawie administracyjnym
3.4. Luka w prawie jako element procesu wykładni i stosowania prawa administracyjnego - na tle wybranych poglądów nauki prawa administracyjnego
3.4.1. Uwagi wstępne
3.4.2. Pojęcie faktów administracyjnoprawnych w teorii A. Błasia
3.4.3. Wykładnia a luki w prawie administracyjnym w ujęciu W. Jakimowicza
3.4.4. Koncepcja wykładni prawa administracyjnego w ujęciu M. Zirka-Sadowskiego
3.4.5. Problem tzw. prawa sędziowskiego w polskim prawie administracyjnym w ujęciu D. Dąbek
3.4.6. Aksjomaty prawa administracyjnego a luki w prawie w teorii J. Zimmermanna
3.4.7. Prawotwórcze "rozwijanie" prawa przez sąd administracyjny w ujęciu M. Kamińskiego
3.5. Próba syntezy poglądów doktryny. Czym powinna być luka w prawie z perspektywy administracyjnoprawnej?
3.5.1. Zakazy stosowania analogii i wypełniania luk w prawie. Usuwanie luk w drodze odnajdywania związków pomiędzy gałęziami prawa
3.5.2. Argumenty przeciw dopuszczalności wypełniania luk w prawie administracyjnym
3.5.3. Argumenty "za". Twórczy charakter działalności administracji publicznej. Działanie w interesie publicznym (w służbie publicznej) a zasada legalności
3.5.4. Model stosowania nieracjonalnego prawa administracyjnego - postulaty de lege ferenda

Część IV. Próba sformułowania filozofii stosowania "niepewnego prawa"
4.1. Jak brzmi questio diabolica?
4.2. W poszukiwaniu filozofii "niepewnego prawa"
4.2.1. Kamienie milowe poszukiwań filozoficznoprawnych
4.2.2. Jaka jest współczesna filozofia prawa, czyli o konsekwencjach pluralizmu nurtów filozoficznych
4.2.3. Koncepcja prawa jako techniki i koncepcja prawa jako rozmowy
4.2.4. Czy sądy powinny tworzyć prawo? O roli tzw. precedensów w systemach prawa stanowionego
4.2.5. Podsumowanie. Wybór filozofii eklektycznej
4.3. Filozofia stosowania "niepewnego prawa"

Zakończenie
Indeks rzeczowy

536 stron, Format: 14.6x20.4, oprawa miękka