PRAKTYKI FOTOGRAFICZNE I TEKSTY KULTURY INWERSJA METAMORFOZA MONTAŻ SZCZYPIORSKA-MUTOR M. Bankowa.pl

Praktyki fotograficzne i teksty kultury

Inwersja, metamorfoza, montaż

Tematem książki jest propozycja takiego ujęcia relacji i związków między fotografią a innymi tekstami kultury, w którym fenomen fotografii rozumiany jest nie tylko jako kompleks motywów i problemów związanych ze zdjęciem, lecz także jako zespół praktyk i procesów technicznych, o istotnym, a słabo obecnym w badawczej refleksji potencjale estetycznym, filozoficznym, interpretacyjnym i semantycznym.

Ważnym kontekstem kulturowym i historycznym, z którego wyrasta, czerpie inspiracje, i do którego powraca proponowane ujęcie tematu, są pierwsze dekady dziejów fotografii, moment szczególny dla procesu tworzenia się i formowania metafotograficznego dyskursu, z jego istotnymi konceptualizacjami, figurami i metaforami, produktywnymi i rozwijanymi w latach późniejszych, w rozmaitych nurtach teorii i filozofii fotografii.
Przyjęta w książce podwójna perspektywa badawcza, odwołująca się z jednej strony do technicznych aspektów fotografii, a z drugiej do ich kulturowych, antropologicznych i egzystencjalnych konsekwencji, prowadzi do poszerzenia tradycyjnego repertuaru metafotograficznych pytań i problemów oraz do wzbogacenia odczytań, analiz i interpretacji tekstów kultury, w których praktyki fotograficzne, rozumiane jako działania, wytwory i procesy właściwe technice fotografii, obecne są jako motyw, model lub metafora.

Refleksja, która wiąże ze sobą techniczny i egzystencjalny aspekt fotografii, doświadczenie materialności fotograficznych praktyk i ontologicznej niestabilności fotograficznego obrazu, refleksja, w której chemia fotografii spotyka się z jej alchemią, a wymiar fizyczny z metafizycznym, jest fundamentem zaproponowanego w książce ujęcia, które pokazuje relacje między genetycznym a antropologicznym doświadczeniem fotografii, powinowactwa między nimi oraz ich wielowymiarową, produktywną obecność w tekstach kultury.

Analizowane w książce pola badań odnoszą się do następujących praktyk fotograficznych: procesu pozytywowo-negatywowego, techniki ciemni oraz roli stykówki. Figury wyprowadzone z powyższych ujęć – inwersja, metamorfoza i montaż – występują w dwojakiej roli: jako przedmiot refleksji teoretycznej i jako narzędzie interpretacji. W rozumieniu węższym są w bezpośredni sposób związane – kolejno – z obrazem negatywowym, operacjami zachodzącymi w fotograficznej ciemni oraz konstrukcją i funkcją stykówki. W ujęciu szerszym, rozumiane jako model, metafora, figura interpretacyjna, zachowują swój podstawowy związek z praktykami fotograficznymi, a jednocześnie, umieszczone w szerszych układach odniesień (antropologicznych, filozoficznych, psychologicznych), zyskują nowe sensy i znaczenia. Wielowymiarowość i bogactwo znaczeń, ujawniających się w próbach użycia tak szeroko rozumianych figur inwersji, metamorfozy i montażu do analizy i interpretacji form obecności praktyk fotograficznych w tekstach kultury, pokazane zostały na rozmaitych przykładach tekstów literackich, filmów, narracji fotograficznych i dziennikarskich.

Co będzie dalej – i podziękowania 11

Rozdział pierwszy Praktyki fotograficzne i teksty kultury: patrzeć, czytać, rozumieć . 19

I. Temat, konteksty, perspektywy 19
Doświadczenie fotografii. Historia, technika, antropologia . 19
Chemia i alchemia fotografii 20
Delacroix, Barthes: „zbłąkane promienie gwiazdy” . 21

II . Praktyki fotograficzne. Negatyw, ciemnia, stykówka . 23
Proces pozytywowo-negatywowy: inwersja . 23
Ciemnia fotograficzna: metamorfoza 25
Fotograficzna stykówka: montaż 26
Lektura, interpretacja, fotoliteratura: inwersja, metamorfoza, montaż . 27

III . Inspiracje metodologiczne . 28
Patrzeć na fotografię: połać, detal, punctum . 28
Georges Didi-Huberman i kawałek żółtej ściany: „do którego słowa odnosi się ten przymiotnik?” 29
Daniel Arasse i spojrzenie ślimaka: „co tu robi ten mięczak?” . 36
Roland Barthes i buciki zapinane na pasek: „dlaczego porusza mnie coś tak odległego i niemodnego?” . 40
Punctum – detal – połać . 44
Czytać fotoliteraturę: alienacja, kooperacja, emergencja . 47
François Soulages i fotoliteratura: „jakie są założenia, trudności i stawki tego postępowania?” . 48
Philippe Ortel, Jean-Pierre Montier, Paul Edwards i jeszcze o fotoliteraturze: „całość jest czymś więcej niż sumą jej części” 51
Rozumieć zdjęcie: ślad, metafora, nadmiar 56
François Soulages i estetyka fotografii: „fotografia stawia problem” . 56
Bernd Stiegler i obrazy fotografii: „zanim spadnie «deszcz metafor»” . 57
Edouard Pontremoli i spontaniczność rzeczy widzialnych: „jak opisać słowami ten fotogeniczny upór świata widzialnego?” . 58

Rozdział drugi Negatyw: inwersja. Model, technika, metafora 61

I. Negatyw: obraz nieobecny . 61
Nieodwracalność i nieukończoność . 65
Rzeczy i słowa 69
Inny świat 73
Zapisać cień 78

II . Negatyw: próba lektury . 85
Henri Cartier-Bresson, Torcello, 1953 85
Inni . 98
Czerń, biel, średnia szarość 110

III . Figura inwersji: migawki . 116
„Niedostępne zaświaty czasu minionego”. Fotografia jako podróż pamięci w Koronkach weneckich II Jarosława Iwaszkiewicza . 116
„Ta sama szara lalka patrząca w bok”. Fotografia, tożsamość i różnica w Klarze Milicz Iwana Turgieniewa 128

Rozdział trzeci Ciemnia fotograficzna: metamorfoza. Od śladów na piasku Timothy’ego O’Sullivana do Skrzynki Güntera Grassa 149

I. Między przedmiotem a zdjęciem . 152
Wywoływanie: kadry pamięci, klisze wspomnień . 157
Fotograficzność: obraz medialny, obraz mentalny . 159

II . O powieści z ciemni: Skrzynka Güntera Grassa . 161
Skrzynka: rama, obraz, mit . 163
Rama. „Był sobie kiedyś ojciec” 164
Obraz. „Rzeczy bardzo złe pozostawiała w ciemni albo rwała negatywy na strzępy” 165
Mit. „Wszechwidząca jest ta moja Skrzynka” . 167
Ciemnia: „ co ze Skrzynką było prawdą, a co tylko zmyśleniem” 175

III . Figura metamorfozy: migawki 178
Elfy z Cottingley. „Nie zobaczyłem tego, co sfotografowałem, ja to stworzyłem” . 179
Z głową w chmurach. Świat według ParkeHarrisonów 193

Rozdział czwarty Fotograficzna stykówka: montaż. Siatka, sekwencja, ten kadr . 202

I. Stykówka, lektury . 202
Zdjęcie-obraz. . 204
Siatka, dziewięć kadrów 205
Sekwencja, trzy kadry . 206
Stop-klatka, ten kadr. 206

II . Między negatywem a pozytywem . 207

III . Estetyka, teoria, filozofia . 208
Obraz-siatka, estetyka fotografii 208
Sekwencja kadrów, teoria fotografii . 211
Ten kadr, filozofia fotografii 213

IV. Podwójne życie Weroniki. Siatka, sekwencja, ten kadr . 215
„23 listopada 1966 roku był najważniejszym dniem w ich życiu” . 215
Trzy razy fotografia 217
Widzieć – nie wi(e)dzieć. „Od roku ich szukałam” 218
Widzieć inaczej: „to nie ja” . 219

V. Figura montażu: migawki . 221
Panny Petrozolinówny w powiecie nieświeskim na tle znaków granicznych.
Fotoliterackie mozaiki Melchiora Wańkowicza – mapy, kadry, granice 223
„Dajcie trupa na jedynkę”. Wojenna fotografia prasowa: ramy, selekcje, wybory . 235

Rozdział piąty Lektura, interpretacja, fotoliteratura . 248

I. Praktyki fotograficzne i teksty kultury.
Inwersja, metamorfoza, montaż. Podsumowanie . 248

II . Lektury fotoliteratury. „Całość jest czymś więcej niż sumą jej części” 250
„Kontrolowana gra tekstu i obrazu”: Zagłada Piotra Szewca i Zdjęcia ze starego, zniszczonego albumu Judy Aizen 251
Zagłada i Zdjęcia: inwersja, metamorfoza, montaż 254
Inwersja 254
Metamorfoza . 255
Montaż 256

III . „Dotknąć ich świata” – mitopoetycka czasoprzestrzeń żydowskiego Zamościa w Zdjęciach ze starego, zniszczonego albumu 1900–1942 Judy Aizen i w Zagładzie Piotra Szewca 257

Bibliografia przedmiotu 274
Bibliografia podmiotu . 290
Filmografia . 292
Fotografie zamieszczone w książce 293
Indeks osobowy 294

302 strony, Format: 14.3x20.8, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy pocztą e-mail lub telefonicznie,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.