Transformacja krajobrazu wschodnich Kujaw w kontekście zmian użytkowania ziemi i
osadnictwa (1770-1970)
W książce zostały opisane procesy przekształcania krajobrazu, które
przeanalizowano na podstawie dostępnych materiałów kartograficznych w kontekście
rozwoju osadnictwa wiejskiego i zmian użytkowania ziemi wschodnich Kujaw w sześciu
okresach historycznych od 1770 do 1970 roku.
Użytkowanie ziemi w ujęciu historycznym jest tematyką pomijaną przez polskich
geografów i historyków, wiedza z tego zakresu jest dość fragmentaryczna. Tym większa
zasługa Autorki, która doskonale wywiązała się z postawionego przed sobą zadania
poznawczego i szczegółowo przeanalizowała problematykę odznaczającą się dużą
złożonością w wymiarze czasu i przestrzeni oraz wymagającą od uczonego odpowiedniej
wiedzy interdyscyplinarnej o przemianach demograficznych, fizjograficznych, społecznych i
ekonomicznych, gdyż tylko wielostronne ujęcie jest w stanie wyjaśnić przyczyny i
skutki zmian zachodzących w użytkowaniu ziemi.
1. Wprowadzenie 7
2. Wstępne założenia, przedmiot, cel i obszar badań 12
3. Wykorzystane materiały i metody 17
3.1. Materiały 17
3.2. Metody 19
4. Środowisko 25
4.1. Rzeźba terenu i litologia 25
4.2. Wody 29
4.3. Klimat 33
4.4. Gleby 37
4.5. Roślinność 40
5. Zarys historii społeczno-gospodarczej regionu w okresie badań 46
6. Krajobraz obszaru badań około 1770 roku 59
7. Zmiany krajobrazu i ich społeczno-gospodarcze uwarunkowania 66
7.1. Okres 1770–1800 66
7.2. Okres 1800–1830 78
7.3. Okres 1830–1890 90
7.4. Okres 1890–1930 107
7.5. Okres 1930–1950 120
7.6. Okres 1950–1970 132
8. Trwałość i zmiany krajobrazu A uwarunkowania środowiskowe 145
9. Synteza wyników badań 152
9.1. Ocena regionalnego zróżnicowania krajobrazu w kontekście stanu i zmian użytkowania
ziemi 152
9.2. Ocena stanu fragmentacji krajobrazu 162
9.3. Ocena wpływu środowiska na proces transformacji krajobrazu 166
9.4. Ocena przemian osadniczych i społeczno-agrarnych w kontekście zmian krajobrazu
169
9.5. Ocena ogólnego poziomu przekształcenia krajobrazu 178
9.6. Próba określenia głównych okresów i tempa transformacji krajobrazu 182
9.7. Uwagi końcowe 189
BIBLIOGRAFIA 193
Spis rycin 203
Spis tabel 206
Spis fotografii 207
CONTENTS 209
SUMMARY 210
LIST OF FIGURES 217
LIST OF TABLES 220
LIST OF PHOTOS 221
224 strony, Format: 16.5x24.0cm, oprawa twarda