Homo ethicus - homo moralis
Marii Ossowskiej koncepcja socjologii moralności
Książka Wojciecha Misztala poświęcona jest krytycznemu omówieniu
i analizie poglądów jednej z najważniejszych postaci polskiej humanistyki i nauk
społecznych XX w., jaką bez wątpienia była Maria Ossowska. Twórczość pisarska tej
intelektualistki, twórczyni podstaw naukowego badania zjawisk moralnych, jej oddziaływanie
na polską socjologię i nauki humanistyczne – a wciąż żyją jej uczniowie i
kontynuatorzy, choć sama Ossowska zmarła w 1974 r. – od dawna zasługują na wnikliwe
studium i całościową analizę. Dobrze zatem się stało, że wreszcie otrzymujemy taką
kompletną i kompetentną biografię intelektualną, potrzebną środowisku akademickiemu,
ale też – dzięki przystępnej formie – mającą szansę dotrzeć do szerszego kręgu
odbiorców.
Maria Ossowska rozpoczęła swoją podróż intelektualną jako
badaczka związana z neopozytywistyczną szkołą lwowsko-warszawską (…), fascynując
się w tym wczesnym okresie analizami logiczno-semantycznymi, a zakończyła prekursorskim
projektem nowoczesnego programu socjologii moralności. (…) Istotą tej koncepcji jest
badanie moralności jako zjawiska społecznego, opisywanie i analizowanie norm i wartości
moralnych jako czynnika, który jest przez życie społeczne kształtowany, ale też – z
drugiej strony – jako czynnika, który wpływa na życie społeczne, gospodarcze,
relacje międzyludzkie itd.
dr hab. Wojciech Pawlik, prof. UW
Wojciech Misztal, ur. 1962, dr hab., socjolog, pracuje w Instytucie
Socjologii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Kierownik Zakładu
Socjologii Gospodarki i Organizacji. Jego zainteresowania naukowe zainspirowane twórczością
Marii Ossowskiej (Wzór demokraty) oscylują wokół problematyki społeczeństwa
obywatelskiego i dialogu obywatelskiego.
Wstęp
Rozdział 1
Kryteria nauki o moralności
Od etyki do moralności
Prekursorzy opisowych badań nad moralnością
Program nauki o moralności
Rozdział 2
Problem definicji moralności
Założenia i kryteria
Pojęcie moralności
Godność
Podsumowanie
Rozdział 3
Koncepcja ethosu jako narzędzia poznawczego
Ethos arystokratyczny
Starożytność
Ethos rycerstwa
Ethos dworzan
Ethos gentlemana
Ethos mieszczański
Klasycy moralności mieszczańskiej
Moralność mieszczańska w świetle wybranych teorii
Reprezentatywne cechy ethosu mieszczańskiego
Recepcja franklinizmu
Wzory szlacheckie a wzory mieszczańskie
Ethos chłopski
Ethos robotniczy
Rozdział 4
Sposoby ujmowania zjawisk moralnych
Moralność jako zmienna zależna
Moralność jako zmienna niezależna
Normy moralne w życiu społecznym
Rozdział 5
Problemy metodologiczne
Metody i narzędzia badawcze
Krytyka funkcjonalizmu
Relatywizm kulturowy
Rozdział 6
Recepcja i kontynuacja dzieła Marii Ossowskiej
Recepcja
Kontynuacja
Wzory kulturowe ponowoczesności
Ethos mieszczański – uniwersalny czy globalny?
Podsumowanie
Bibliografia
Prace Marii Ossowskiej
Opracowania
Indeks nazwisk
256 stron, Format: 14.7x20.9, oprawa miękka