Awangarda strajki zakłócenia deformacje
Książka Awangarda. Strajki, zakłócenia, deformacje
jest podsumowaniem pewnego etapu poszukiwań niezwykle utalentowanego i twórczego
krakowskiego badacza młodego pokolenia (lecz przecież o jakże wyrazistym i ugruntowanym
już dorobku). Stanowi istotny głos porządkujący wiele zagadnień ważnych dla współczesnego
dyskursu poświęconego awangardzie. Studium Jakuba Kornhausera to interesująca próba
restytucji myślenia o awangardowości jako o stałym i potencjalnym napięciu budowanym
przez trzy główne wedle Autora (a zaczerpnięte z pism Kästnera i Bretona), postawione
w podtytule pracy, pojęcia. Mogą one być tyleż zjawiskami porządkującymi materiał
literatury powstającej w kręgach awangardy, ileż swoiście pojmowanymi kluczami do
rozumienia różnorakich odmian współczesnej twórczości eksperymentalnej.
Autor podzielił książkę na dwa czytelne działy, w których dominuje inny rodzaj
monograficznego ujęcia. Raz śledzimy diachroniczny obraz ewolucji kluczowych dla
awangardyzmu pojęć (np. motyw miasta, zjawisko eksperymentu czy problem hiperksięgi),
aby w kolejnej części oglądać z bliska, w ujęciu synchronicznym, punktowym, momenty
krystalizowania się idei i tematów surrealizmu czy dadaizmu u istotnych autorów związanych
z kręgiem awangard. Analizy dotyczą zarówno prekursorów (Witkacy), koryfeuszy (m.in.
Tzara, Kolář czy Todorović), jak i tych twórców, u których w przekonujący sposób
dowodzi Kornhauser istnienia wielu inspiracji awangardowych – jak dzieje się to u
Zbigniewa Herberta. Jestem przekonany, że Autor dostarczy satysfakcji lekturowej nie
tylko specjalistom, lecz także szerszemu gronu czytelników interesujących się
problemem ewolucji i transformacji zjawisk literackich powiązanych awangardowymi tropami.
Z recenzji dr. hab. Adriana Glenia
Zakłócenia, deformacje i strajki ukazują w syntetyczny sposób proces, jaki
przebiega w awangardowym – czyli: eksperymentalnym i autonomicznym – tekście kultury.
Stan strajku jest przy tym permanentny, co wynika bezpośrednio z natury zakłóceń i
deformacji. W konsekwencji dany tekst nie przestaje być awangardowy z tej czy innej
przyczyny; jego status awangardowości przesuwa się jedynie między kategoriami, zgodnie
z mechanizmem namnażania się kolejnych eksperymentów formalnych i semantycznych.
Poddany zakłóceniom i deformacjom tekst strajkuje nie tylko przeciw spetryfikowanym
modelom pisania i interpretowania, nieprzystającym do jego awangardowej proweniencji.
Strajkuje również przeciwko antropocentrycznej perspektywie, w jakiej zwykło się
przedstawiać literaturę. Podwójny status niniejszej książki, by wrócić do tego
zagadnienia raz jeszcze, próbuje zatrzeć – albo inaczej: nagiąć nieco – granicę
między tym, co przedmiotowe, i tym, co podmiotowe. Z tej perspektywy obie części
książki, na pozór dopełniające tę relację („Problemy" i „Portrety"),
są raczej jej splątaniem w nierozwiązywalny supeł. Tytułowe kategorie natomiast
tracą ostrość i zamiast stać się narzędziami analitycznymi, niemo towarzyszą
kolejnym zbuntowanym rozdziałom-przedmiotom.
Fragment książki
Jakub Kornhauser – doktor literaturoznawstwa, tłumacz, krytyk
literacki, edytor, poeta. Adiunkt w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu
Jagiellońskiego, współzałożyciel i pracownik Ośrodka Badań nad Awangardą przy
Wydziale Polonistyki UJ. Zastępca redaktora naczelnego czasopisma „Romanica
Cracoviensia", redaktor „Nowej Dekady Krakowskiej". Zajmuje się przede
wszystkim teorią awangardy i historią ruchów awangardowych, poezją eksperymentalną
oraz współczesną kulturą środkowoeuropejską, rumuńską i francuską. Autor bądź
redaktor kilkunastu książek. Ostatnio wydał monografię Całkowita rewolucja. Status
przedmiotów w poezji surrealizmu (Kraków 2015) oraz tom prozy poetyckiej Drożdżownia,
za który w roku 2016 otrzymał Nagrodę Poetycką im. Wisławy Szymborskiej.
222 strony, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka
