Alokacja ryzyka zmiany okoliczności podczas wykonywania długoterminowej umowy o dzieło
i o roboty budowlane - w kierunku umowy rozwijającej się
Autor oparł swoją książkę na koncepcji umowy
rozwijającej się, tj. umowy, w której zacierają się granice między procedurą
zawarcia umowy, obowiązkami przedkontraktowymi oraz etapem wykonania umowy. Jego
zasługą jest ukazanie funkcjonowania tej koncepcji w konkretnym środowisku umów
przewidzianych Kodeksem cywilnym. Wojciech Bańczyk wskazuje, jak w umowach, w których
przedmiot powstanie dopiero w przyszłości, realizacja ich celu wymaga ciągłego
dostosowywania ich treści do zaistniałych okoliczności. Jest to dobrze przygotowana,
nowatorska praca o oryginalnych tezach.
Z recenzji prof. dr. hab. Fryderyka Zolla
Książka dotyczy problemu trudnego teoretycznie i praktycznie, a opiera się na
częstokroć wywołującej wątpliwości obowiązującej regulacji prawnej. Autor kieruje
uwagę również na rozwiązania przyjęte w innych porządkach prawnych (np. niemieckim
czy amerykańskim), projektach europejskich (np. DCFR, Zasady UNIDROIT), wzorcach
międzynarodowych (FIDIC) lub projektach prawa polskiego. W kolejnych rozdziałach
zostały poruszone najważniejsze zagadnienia dotyczące umowy o dzieło i umowy o roboty
budowlane począwszy od relacji ich regulacji, kształtowania treści tych stosunków
umownych, ich zmiany, zasad wykonywania oraz odpowiedzialności. W ramach poszczególnych
kwestii przedstawiono problemy sporne w sposób wnikliwy, dogłębnie je analizując, a
także w wielu przypadkach wyrażając własne stanowisko.
Z recenzji dr hab. Marleny Pecyny, prof. UJ
Wojciech Bańczyk – doktorant w Katedrze Prawa Cywilnego
Uniwersytetu Jagiellońskiego, aplikant radcowski wpisany na listę Okręgowej Izby Radców
Prawnych w Krakowie, autor publikacji i wystąpień na konferencjach naukowych o tematyce
związanej z prawem umów, prawem spadkowym, prawami człowieka, historią prawa oraz
prawem porównawczym.
WSTĘP
O szczególnym znaczeniu zmiany okoliczności dla wykonywania umowy o dzieło i o roboty
budowlane 11
ROZDZIAŁ 1
Specyfika zawierania umowy o dzieło i o roboty budowlane – o sposobie określania
świadczeń stron oraz o ponoszeniu ryzyka nieadekwatności takiego ustalenia 17
1.1. Problem ustalenia podstawowego świadczenia niepieniężnego w umowie o dzieło i o
roboty budowlane 18
1.1.1. Przedmiot świadczenia 19
1.1.2. Określoność i osiągalność świadczenia 23
1.2. Problem ustalenia wysokości wynagrodzenia w umowie o dzieło i o roboty budowlane 29
1.2.1. Ustalenie wysokości wynagrodzenia 29
1.2.2. Wynagrodzenie wynikające z ustalonego ryczałtu 31
1.2.3. Wynagrodzenie wynikające z zakresu wykonanych prac i poniesionych kosztów 34
1.3. Uwagi o stosowaniu przepisów o umowie o dzieło i o roboty budowlane 40
1.3.1. Podmioty umowy o dzieło i o roboty budowlane 40
1.3.2. Relacja umowy o dzieło i o roboty budowlane do siebie oraz do innych, zbliżonych
typów umów 46
1.4. Współczesne instytucje prawne pozwalające na uwzględnianie przyszłych zmian
okoliczności w procesie zawierania umowy 50
1.4.1. Obowiązki przedkontraktowe stron i ich wpływ na proces zawierania umowy 50
1.4.2. Koncepcja „umowy otwartej” a możliwe dookreślanie już zawartej umowy 55
ROZDZIAŁ 2
Wpływ zmiany okoliczności na kształtowanie świadczenia z umowy o dzieło i o
roboty budowlane 65
2.1. Klauzula rebus sic stantibus a szczególne zasady kształtowania świadczenia przy
zmianie okoliczności w trakcie wykonywania umowy o dzieło i o roboty budowlane 66
2.2. Sposoby umownego uwzględnienia zmiany okoliczności w treści zobowiązania 76
2.2.1. Zmiana okoliczności a wykładnia woli stron i rozumienie celu zobowiązania 77
2.2.2. Umowne klauzule adaptacyjne (m.in. hardship) dostosowujące zobowiązanie do
zmienionych okoliczności 81
ROZDZIAŁ 3
Dynamika kształtowania się relacji stron umowy o dzieło i o roboty budowlane
podczas procesu wykonywania zobowiązania 91
3.1. Postaci zaangażowania oraz współpracy stron w procesie wykonywania dzieła i
obiektu z punktu widzenia ich odpowiedzialności 92
3.1.1. Wymóg osobistego wykonania dzieła i obiektu 92
3.1.2. Ryzyko braku współdziałania niezbędnego do wykonania dzieła i obiektu 96
3.1.3. Zaangażowanie zamawiającego w wykonanie dzieła i obiektu a jego wpływ na
odpowiedzialność stron 98
3.2. Zapobieganie naruszeniom zobowiązania w trakcie wykonywania dzieła i obiektu 104
3.3. Obowiązek wydania oraz odebrania przedmiotu świadczenia w umowie o dzieło i o
roboty budowlane 109
3.3.1. Brak wydania lub odbioru a zwłoka 113
3.3.2. Podzielność świadczenia a dokonanie wydania lub odbioru częściowego 116
3.4. Koncepcja umowy jako długotrwałej relacji stron (relation) oraz jej znaczenie w
uwzględnieniu zmian okoliczności przy kształtowaniu i wykonywaniu zobowiązań 120
3.4.1. Trwałość współpracy stron w trakcie wykonywania zobowiązania 120
3.4.2. Wzrost znaczenia zapobiegania naruszeniom zobowiązania w trakcie ich wykonywania
124
3.4.3. Ewolucja obowiązku wydania przedmiotu świadczenia 126
ROZDZIAŁ 4
Znaczenie zmiany okoliczności przy ustalaniu odpowiedzialności wykonawcy za
naruszenie zobowiązania z umowy o dzieło i o roboty budowlane 129
4.1. Zasady ogólne odpowiedzialności za naruszenie zobowiązania z umowy o dzieło i o
roboty budowlane a „ryzyko nieosiągnięcia rezultatu” 129
4.1.1. Obowiązek wykonania zobowiązania i specyfika wykonania tzw. zobowiązania
rezultatu 130
4.1.2. Zasady ogólne odpowiedzialności odszkodowawczej i możliwości ich umownej
modyfikacji 135
4.1.3. Zasady ogólne odpowiedzialności za niemożliwość świadczenia 138
4.1.4. Odpowiedzialność za naruszenie tzw. zobowiązania rezultatu na tle odpowiedzialności
za naruszenie tzw. zobowiązania starannego działania oraz ich umownych modyfikacji 141
4.2. Szczególna regulacja ponoszenia ryzyka za wady dzieła i obiektu (rękojmia) 144
4.3. Współczesne rozumienie zmiany okoliczności w trakcie wykonywania umowy jako przesłanki
uwalniającej od obowiązków ponoszenia skutków naruszenia zobowiązania 149
4.3.1. Ograniczenie możliwości żądania wykonania zobowiązania 150
4.3.2. Współczesne tendencje do regulowania odpowiedzialności za naruszenie zobowiązania
rezultatu 152
4.3.3. Klauzula umowna force majeure jako sposób uelastycznienia zwolnienia od
odpowiedzialności za naruszenie zobowiązania z uwagi na zjawisko siły wyższej 154
PODSUMOWANIE
O koncepcji umowy rozwijającej się we współczesnym prawie prywatnym i uznaniu jej za
model obowiązujący 159
BIBLIOGRAFIA 163
174 strony, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka
