Opodatkowanie
spółek kapitałowych - połączenia, podziały i inne czynności
restrukturyzacyjne
Publikacja jest wyrazem doświadczenia autora wyniesionego z czynnego doradztwa
podatkowego w czołowych firmach konsultingowych, głównie w zakresie szeroko rozumianej restrukturyzacji
spółek, pogłębionego dorobkiem naukowym. Autor obszernie przedstawia zasady
opodatkowania dochodów z kapitałów i restrukturyzacji spółek kapitałowych, w tym
połączenia i przejęć spółek, ich podziału oraz przekształcenia i rozwiązania,
wniesienia aportów, wymiany udziałów, leasingu, odsetek, cen transferowych. Zagadnienia
prezentowane w pracy wyjaśniane są w powiązaniu z prawem handlowym i bilansowym oraz na
tle regulacji unijnych.
Problematyka restrukturyzacji spółek została przedstawiona nie tylko w aspekcie
transakcji mających miejsce na rynku polskim, ale również w aspekcie transgranicznym.
Krzysztof G. Szymański - doktor habilitowany, biegły rewident
specjalizujący się w zagadnieniach z zakresu prawa bilansowego i podatkowego oraz
ceniony wykładowca. Jest autorem ponad 140 publikacji. Jest członkiem Rady Programowej
"Monitora Rachunkowości i Finansów" oraz Kolegium Przeglądu Podatkowego -
członek założyciel Instytutu Rachunkowości Zarządczej - członek komisji ds. norm
zawodowych przy Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów.
Spis treści
Wstęp
Wykaz skrótów
Rozdział I Ogólne zasady opodatkowania dochodów z kapitałów i
restrukturyzacji spółek kapitałowych
1. Zakres regulacji w przedmiocie dochodów z kapitałów
1.1. Zakres regulacji w przedmiocie dochodów z kapitałów w ustawach o podatkach
dochodowych
1.2. Regulacje wspólnotowe w zakresie opodatkowania dochodu z kapitałów
2. Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy
3. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
4. Dyrektywa 90/434/EEC oraz 2005/19/EC
5. Pojęcie dochodu u osób prawnych i zasady jego ustalania
5.1. Wprowadzenie
5.2. Definicja przychodu
5.3. Definicja kosztów uzyskania przychodów
5.4. Definicja dochodu
5.5. Rok podatkowy i ewidencja rachunkowa
5.6. Podstawa opodatkowania i wysokość podatku
6. Zasady kumulacji dochodów osiągniętych przez podatnika na terytorium RP z
dochodami osiągniętymi przez niego poza terytorium RP
6.1. Ogólna zasada kumulacji dochodów
6.2. Kumulacja dochodów w przypadku otrzymania dochodów (przychodów) z tytułu dywidend
oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej osiągniętych na
terytorium państwa niebędącego członkiem UE
6.3. Kumulacja dochodów w przypadku otrzymania dochodów (przychodów) z tytułu dywidend
oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej osiągniętych na
terytorium państwa będącego członkiem UE
6.4. Kumulacja dochodów w przypadku łańcucha spółek podlegających na terytorium Unii
Europejskiej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów
6.5. Kumulacja dochodów w przypadku spółki podlegającej opodatkowaniu od całości
swoich dochodów w innym państwie członkowskim uzyskanych za pośrednictwem
zagranicznego zakładu położonego na terytorium RP86
6.6. Uwagi dotyczące wszystkich przypadków kumulacji dochodów
7. Opodatkowanie dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych
mających siedzibę lub zarząd na terytorium RP
8. Obowiązki płatników
9. Opodatkowanie przychodów z odsetek i z tytułu użytkowania urządzenia
przemysłowego - odesłanie
10. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółek kapitałowych
10.1. Uwagi ogólne
10.2. Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta
10.3. Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych
10.4. Odpowiedzialność osób trzecich
Rozdział II Kapitały własne oraz dochody z tytułu udziału w zyskach
krajowych osób prawnych
1. Klasyfikacja kapitałów własnych
2. Kapitał zakładowy a zagadnienie neutralności podatkowej
3. Opodatkowanie nadwyżki z objęcia (nadwyżki emisyjnej)
4. Opodatkowanie dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
5. Opodatkowanie wypłaty dywidendy
6. Opodatkowanie wypłaty zaliczkowej dywidendy
7. Opodatkowanie podwyższenia kapitału zakładowego ze środków spółki
8. Udziały (akcje) własne
9. Zasady opodatkowania dochodu z umorzenia udziałów (akcji)
9.1. Instytucja prawna umorzenia udziału (akcji)
9.2. Wysokość opłaty z tytułu zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia jako
zagadnienie podatkowe
9.3. Opodatkowanie dochodu z umorzenia udziałów (akcji) posiadanych uprzednio przez
osobę prawną
9.4. Opodatkowanie dochodu z umorzenia udziałów (akcji) posiadanych uprzednio przez
osobę fizyczną
9.5. Opodatkowanie dochodu w przypadku jednoczesnego obniżenia kapitału zakładowego i
jego podwyższenia
9.6. Podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku umorzenia akcji
10. Zagadnienia podatkowe związane z warunkowym podwyższeniem kapitału zakładowego
11. Obligatoryjny kapitał zapasowy na pokrycie strat a błąd podstawowy - podejście
podatkowe
12. Opodatkowanie z tytułu przymusowego wykupu akcji
13. Opodatkowanie użycia kapitału z aktualizacji wyceny
Rozdział III Instytucja prawna przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części
oraz zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans
1. Pojęcie przedsiębiorstwa i jego zorganizowanej części
2. Opodatkowanie oddania przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania w przypadku
prywatyzacji bezpośredniej
3. Sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w procesie upadłości obejmującej
likwidację majątku upadłego
Rozdział IV Wniesienie wkładów niepieniężnych do spółki kapitałowej
1. Zdolność aportowa
2. "Zamiana" aportowa
3. Wycena wkładu niepieniężnego
3.1. Zawyżona wycena wkładu niepieniężnego
3.2. Zagadnienie niedoszacowania wartości wnoszonego aportu
3.3. Niedopuszczalność przeszacowania wartości wniesionego aportu
3.4. Dzień wyceny aportu
4. Zakres opodatkowania dochodu w związku z wniesieniem aportu do spółki
kapitałowej oraz odpłatnego zbycia lub umorzenia udziałów (akcji) aportowych
5. Opodatkowanie dochodu z tytułu wniesienia aportu do spółki kapitałowej
5.l. Opodatkowanie dochodu z tytułu wniesienia aportu będącego przedsiębiorstwem lub
jego zorganizowaną częścią
5.2. Opodatkowanie dochodu z tytułu wniesienia aportu niebędącego przedsiębiorstwem
ani jego zorganizowaną częścią
5.3. Opodatkowanie dochodu z odpłatnego zbycia lub umorzenia udziałów (akcji) objętych
za wkład niepieniężny niebędący przedsiębiorstwem lub jego zorganizowaną częścią
5.4. Kontrowersje związane z ustaleniem przychodu na poziomie wartości nominalnej w
przypadku wniesienia aportu niekonstytuującego przedsiębiorstwa ani jego zorganizowanej
części
5.5. Zagadnienie wyceny wierzytelności będących przedmiotem wniesienia do spółki w
postaci wkładu niepieniężnego
6. Zasady ustalania wartości firmy oraz wartości początkowej środków trwałych i
wartości niematerialnych i prawnych nabytych w postaci wkładu niepieniężnego
7. Opodatkowanie dochodu z tytułu obejmowania akcji w zamian za aport w trybie
warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego - odesłanie
8. Opodatkowanie wniesienia aportu w podatku od towarów i usług
Rozdział V Wymiana udziałów
Rozdział VI Łączenie i przejęcie spółek kapitałowych
1. Obszary regulacji prawnej i przyczyny połączenia spółek kapitałowych
2. Istota instytucji prawnej połączenia spółek kapitałowych
3. Plan połączenia i technika rozliczenia połączenia spółek kapitałowych
4. Inwentaryzacja majątku w związku z połączeniem
5. Ogólne zasady opodatkowania w przypadku połączenia spółek kapitałowych
6. Rok podatkowy w przypadku połączenia spółek kapitałowych i obowiązek
złożenia zeznania podatkowego
7. Prawa i obowiązki następcy prawnego
8. Opodatkowanie nadwyżki przejętego majątku w wyniku połączenia spółek
9. Opodatkowanie dochodu udziałowca (akcjonariusza) spółki przejmowanej
10. Opodatkowanie dopłat w gotówce
11. Zasady wyceny przejętego majątku i dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla
potrzeb podatkowych
12. Zasady utylizacji straty spółki dzielonej
13. Opodatkowanie wspólnika spółki przejmowanej żądającego wykupienia jego
udziałów
14. Połączenie spółek handlowych a zarzut uchylania się od opodatkowania
Rozdział VII Podział spółek kapitałowych
1. Obszary regulacji prawnej i przyczyny podziału spółek kapitałowych
2. Istota instytucji prawnej podziału spółki kapitałowej
3. Kapitały własne po podziale w księgach spółki wydzielającej majątek
4. Plan podziału i technika rozliczenia podziału spółki kapitałowej
5. Inwentaryzacja majątku w związku z podziałem spółki kapitałowej
6. Ogólne zasady opodatkowania w przypadku podziału spółki kapitałowej
7. Rok podatkowy w przypadku podziału spółek kapitałowych i obowiązek złożenia
zeznania podatkowego
8. Zasady sukcesji podatkowej w przypadku podziału spółki kapitałowej - stan prawny
obowiązujący do 31 sierpnia 2005 r.
9. Zasady sukcesji podatkowej w przypadku podziału spółki kapitałowej - stan prawny
obowiązujący od l września 2005 r.
10. Odpowiedzialność podatkowa za zaległości podatkowe spółki dzielonej
11. Opodatkowanie udziałowców (akcjonariuszy) spółki dzielonej przez rozdzielenie
12. Opodatkowanie udziałowców (akcjonariuszy) spółki dzielonej przez wydzielenie
13. Opodatkowanie dochodu udziałowca (akcjonariusza) z tytułu przydzielonych
udziałów (akcji) w wyniku podziału
14. Opodatkowanie odpłatnego zbycia udziałów (akcji) objętych w wyniku podziału
spółki kapitałowej
15. Opodatkowanie spółki dzielonej przez rozdzielenie i wydzielenie
16. Opodatkowanie spółki przejmującej majątek - istniejącej lub nowo zawiązanej
17. Opodatkowanie z tytułu użycia kapitału zapasowego w spółce dzielonej przez
wydzielenie
18. Opodatkowanie nadwyżki z objęcia (nadwyżki emisyjnej) w spółce przejmującej
majątek w wyniku podziału
19. Opodatkowanie dopłat w gotówce
20. Zasady wyceny przejętego majątku i dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla
potrzeb podatkowych
21. Zasady utylizacji straty spółki dzielonej
22. Podział spółki kapitałowej a zarzut uchylania się od opodatkowania
Rozdział VIII Przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę
kapitałową
1. Obszary regulacji prawnej i przyczyny przekształcenia spółki
2. Istota instytucji prawnej przekształcenia spółki
3. Procedura przekształcenia spółki. Sprawozdanie finansowe dla potrzeb
przekształcenia
4. Ogólne zasady opodatkowania dochodu w przypadku przekształcenia spółki
kapitałowej w inną spółkę kapitałową
5. Zasady sukcesji podatkowej w przypadku przekształcenia spółki
6. Rok podatkowy w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę
kapitałową i obowiązek złożenia zeznania podatkowego
7. Kapitały własne w księgach rachunkowych spółki kapitałowej po przekształceniu
w inną spółkę kapitałową. Zagadnienie podatkowe związane z wewnętrzną
kapitalizacją oraz z niewypowiedzeniem dopłat
8. Zasady wyceny majątku i dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla potrzeb
podatkowych po przekształceniu spółki kapitałowej
9. Zasady utylizacji straty spółki przekształcanej w spółce przekształconej
10. Opodatkowanie wypłat gotówkowych w przypadku niezłożenia przez wspólnika
oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej
11. Opodatkowanie dochodu z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) objętych w wyniku
przekształcenia spółki kapitałowej
12. Szczególne problemy podatkowe związane z przekształceniem spółki jawnej w
spółkę kapitałową
13. Szczególne problemy podatkowe związane z przekształceniem spółki kapitałowej
w spółkę jawną
Rozdział IX Rozwiązanie spółki kapitałowej
1. Obszary regulacji prawnej i przyczyny rozwiązania spółki
2. Istota instytucji prawnej rozwiązania spółki kapitałowej
3. Bilans i sprawozdanie finansowe sporządzane w związku z likwidacją spółki
kapitałowej
4. Rok podatkowy w przypadku postępowania likwidacyjnego i upadłościowego lub
uchylenia likwidacji
5. Zasady wyceny majątku i dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla potrzeb
podatkowych
6. Zasady utylizacji straty spółki w trakcie postępowania likwidacyjnego
7. Opodatkowanie otrzymanego przez wspólnika - spółkę kapitałową majątku w
związku z rozwiązaniem spółki kapitałowej
8. Opodatkowanie otrzymanego przez wspólnika - osobę fizyczną majątku w związku z
rozwiązaniem spółki kapitałowej
9. Sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w procesie upadłości obejmującej
likwidację majątku upadłego - odesłanie
Rozdział X Podatek od wzrostu kapitału
Rozdział XI Leasing, w tym również użytkowanie urządzenia przemysłowego
1. Zakres regulacji prawnej
2. Klasyfikacja umów leasingowych
3. Cywilnoprawna definicja umowy leasingu
4. Bilansowa definicja umowy leasingu
5. Modele opodatkowania umów leasingu w podatku dochodowym
5.1. Podatkowa definicja umowy leasingu
5.2. Słowniczek terminów ustawowych związanych z opodatkowaniem umowy leasingu
5.3. Cztery modele opodatkowania umowy leasingu
5.4. Moment powstania przychodu
5.5. Ograniczenie zwolnień dochodów określonych w art. 17 ust. l u.p.d.o.p. z umów
leasingu
5.6. Podatkowe traktowanie użycia samochodów osobowych w ramach umowy leasingu
6. Przychody i koszty z umowy leasingu w trakcie realizacji umowy leasingu w
podstawowym okresie umowy
6.1. Model I - przychody i koszty z umowy leasingu
6.2. Model II - przychody i koszty w umowie leasingu
6.3. Model III - leasing gruntów
6.4. Model IV - inne przypadki umów leasingu
7. Przeniesienie na korzystającego przedmiotu leasingu po upływie podstawowego okresu
umowy leasingu
7.1. Model I - przeniesienie na korzystającego przedmiotu leasingu po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu
7.2. Model II - przeniesienie na korzystającego przedmiotu leasingu po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu
7.3. Model III - przeniesienie na korzystającego przedmiotu leasingu po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu
8. Przeniesienie przedmiotu leasingu na osobę trzecią po upływie podstawowego okresu
umowy leasingu
8.l. Model I - przeniesienie przedmiotu leasingu na osobę trzecią po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu
8.2. Model II - przeniesienie przedmiotu leasingu na osobę trzecią po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu
8.3. Model III - przeniesienie przedmiotu leasingu na osobę trzecią po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu
9. Oddanie przedmiotu leasingu korzystającemu do dalszego używania po upływie
podstawowego okresu umowy leasingu - Model I-III
10. Przeniesienie wierzytelności na osobę trzecią
11. Opodatkowanie oddania przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania w przypadku
prywatyzacji bezpośredniej - odesłanie
12. Zasady skracania okresu amortyzacji środka trwałego w przypadku umów leasingu,
gdy amortyzacji dokonuje korzystający
13. Zasady opodatkowania dochodów z tytułu użytkowania urządzenia przemysłowego
(leasing transgraniczny)
13.1. Uwagi ogólne
13.2. Umowy w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu
13.3. Zasady klasyfikacji umów leasingu transgranicznego
13.4. Dyrektywa 2003/49/EC
14. Jednostki powiązane w przypadku umów leasingu
15. Opodatkowanie umów leasingu w podatku od towarów i usług
15.1. Uwagi ogólne
15.2. Obowiązek podatkowy
15.3. Podstawa opodatkowania
15.4. Miejsce świadczenia
Rozdział XII Przychody z odsetek
1. Pojęcie odsetek oraz ogólne zasady opodatkowania z tytułu ich osiągnięcia
2. Podatkowe konsekwencje tzw. cienkiej (niedostatecznej) kapitalizacji
3. Opodatkowanie przychodów z odsetek uzyskiwanych przez spółkę podlegającą w
innym niż Polska państwie członkowskim opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości
swoich dochodów
4. Opodatkowanie przychodów z odsetek uzyskiwanych w innym niż Polska państwie
członkowskim przez spółkę podlegającą w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym od
całości swoich dochodów - odesłanie
5. Obowiązki w zakresie poboru podatku
6. Opodatkowanie dochodów z odsetek uzyskiwanych przez osobę fizyczną na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej
Rozdział XIII Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych (EZIG)
Rozdział XIV Czynności restrukturyzacyjne z udziałem europejskiej spółki
akcyjnej
1. Spółka europejska (SE) jako instytucja prawna
2. Opodatkowanie czynności restrukturyzacyjnych dotyczących SE
2.1. Ogólne zasady opodatkowania SE
2.2. Przekształcenie spółki akcyjnej w SE
2.3. Powstanie SE przez łączenie się spółek
2.4. Utworzenie holdingowej SE
2.5. Utworzenie spółki zależnej SE
2.6. Przeniesienie siedziby SE
Rozdział XV Jednostki wielozakładowe oraz podatkowe grupy kapitałowe
1. Jednostki wielozakładowe
2. Podatkowa grupa kapitałowa
Rozdział XVI Przerzucanie dochodów z kapitałów między jednostkami
powiązanymi
1. Natura zjawiska przerzucania dochodów między jednostkami powiązanymi
2. Zasada swobody umów a ocena transakcji przeprowadzanych między podmiotami
powiązanymi
3. Podmiot powiązany i zasada dystansu
3.1. Wytyczne OECD w zakresie cen transferowych
3.2. Zasada dystansu
3.3. Polskie regulacje prawne w zakresie cen transferowych
3.4. Prowadzenie działalności gospodarczej w postaci oddziału spółki zagranicznej a
zjawisko cen transferowych
3.5. Konwencja Arbitrażowa (90/436/EEC) oraz dokumenty EUJoint Transfer Pricing Form
4. Metody szacowania cen
4.1. Uwagi ogólne
4.2. Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej
4.3. Metoda ceny odprzedaży
4.4. Metoda rozsądnej marży
4.5. Metody zysku transakcyjnego
4.6. Szczególne zasady w zakresie ustalania wartości rynkowej dóbr niematerialnych i
usług
4.6.1. Pożyczka
4.6.2. Reklama
4.6.3. Koszty ponoszone wspólnie
4.6.4. Szczególne regulacje w zakresie podatkowego traktowania nabytych niektórych
usług
4.6.5. Kompensowanie wzajemnych korzyści
5. Jak uniknąć zarzutu przerzucania dochodów? Porozumienia w sprawie ustalania cen
transakcyjnych
Rozdział XVII Projektowane zmiany w przepisach
l. Opodatkowanie dywidend wypłaconych przez spółki (osoby prawne) mające na
terytorium RP nieograniczony obowiązek podatkowy
2. Opodatkowanie dywidendy otrzymanej przez spółkę (osobę prawną) mającą na
terytorium RP nieograniczony obowiązek podatkowy
3. Zasady opodatkowania wniesienia wkładu niepieniężnego
Załącznik nr l
Wykaz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu
Załącznik nr 2
Lista podmiotów, do których mają zastosowanie art. 10 ust. 6, art. 12 ust. 11, art. 15
ust. 8, art. 16 ust. 9, art. 25a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
Załącznik nr 3
Lista podmiotów, do których ma zastosowanie art. 20 ust. 14 i art. 22 ust. 6 ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych
Załącznik nr 4
Lista podmiotów, do których ma zastosowanie art. 21 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym
od osób prawnych
Wybrana literatura
491 stron, B5, miękka oprawa